Thomas Merton:
“Şeytanın Ahlâk İlâhiyatı” *
Şeytanın bütünsel bir ilâhiyat ve felsefe düzeni vardır. Vasıtasıyla, dinleyene kendi görüşlerini izah eder. Özellikle, yaratılmış olan şeylerin esasen şer olduğunu, buna göre insanoğlunun da bir şer parçası ve Tanrı’nın onun çile çekmesini arzu ettiğini, üstelik buna sevindiğini bildirir. Dahası, bütün kainat sefalet alametiyle doldurulmuştur. Zira, Tanrı’nın esas dileği zaten budur ve bu gerçeği tamamen kendi istediği şekil ve amaçla düzenlemiştir.
Ayrıca, bu ilâhiyat sistemine göre, Baba Mevla, kendi oğlunu, yani Hz. İsa’yı, katillerine teslim etmekten zevk duydu. Evlat Mevla'nın dünyaya gelmesinin esas sebebi de, Babası tarafından burada cezaya çarptırılmak istediğindendi. Her ikisinin müşterek amacı ise, müritlerini cezalandırmak ve onlara iyice eziyet çektirmektir. Daha doğrusu, dünyayı yaratırken, Mevla’nın aklında kurduğu şey, açıkça insanoğlunun şüphesiz günah işleyeceği, böylece O’nun adaletinin dünyaya yerleşip yayılmasına fırsat sağlayacağıdır.
Yani, şeytana göre, esasında ilk yaratılan şey cehennemdir - güya, bu anlamda, bütün öteki şeyler cehennem uğruna kuruldu. Dolayısıyla, bu tür ilâhiyat akımında, “inançlıların” ibadet hayatı şer kuruntusuna takılı olanı içermektedir. Sanki dünyada yeterli şer yokmuş da, bunlar yasak edilen şartları biraz daha çoğaltır ve yenilerini eklerler; her şeyi cefa dikenleriyle donatır, böylece insanın şer ve cezadan kurtulmasını önlerler. Zira, arzuları insanı sabahtan akşama kadar kanatmaktır. Lakin, gene bu kadar kan dökülmesine rağmen, insanın günahında bir azalma olmaz! Bundan böyle, Haç bir merhamet işareti değil (çünkü bu tür ilâhiyatta merhamete yer yoktur), artık Kanun ve Adalet zaferinin belirtisidir. Güya, Mesih şöyle buyurmuş: “Ben Kanunu yıkmağa değil, sayesinde imha edilmeğe geldim.” Şeytana göre, ancak bu şekilde Kanun gerçekten ve tamamen “nail olabilir.” Yani, 'aşk’ değil de ancak ’ceza’ işbu Kanunu doyurabilir: Mevla dahil, Kanun her şeyi yiyip bitirmelidir. İşte böyledir ceza ilâhiyatı, işte böyledir nefret ve intikam. Bu inanç kaidesiyle yaşamak isteyen, cezalandırmalardan derin zevk duyar. Fakat, daha doğrusu, cezadan kendi paçasını kurtarmak için Kanun ve Vekili ile siyasi “top oynamaktan” hiç çekinmez. Zira, ona göre, önemli olan - kendisi hariç, diğer kişilerin çile çekmekten mahrum kalmamasıdır: insanın Akıl ve fikrini, bugün ve gelecekte hep "Ceza" işlemleriyle meşgul etmeli; "Kanun" nezdinde muzaffer olmalı; "Merhamet," edilmemelidir.
Cehennem ilâhiyatının en yüksek nişantaşı budur - zira cehennemde, merhamet hariç, her şey mevcuttur. Bundan dolayı, cehennemde Mevla’nın Kendisi bulunmaz. Zira, "Merhamet," O’nun var olduğunun belirtisidir.
Şeytanın ilâhiyatı, şu veya bu sebeple, ya da kendi zatları pek mükemmel olduklarından, veyahutta Kanun ile anlaşmaya vardıklarından, artık merhamete ihtiyaç duymayanlarındır. Onlara göre (Hey gidi zalim neşe!), Mevla “tatmin olmuştur.” Tabii, şeytan da tam öyle. Ne kadar büyük bir başarıdır bu - hani var ya, şu herkesi memnun etmek!
Bu gibi şeyleri duyan, içine gömen, ve bundan hoşlanan insanlar, kendilerinde öyle bir algı geliştirirler ki, adeta bir şer hipnotezine kapılmış gibidirler. Günah telakkisi, çile çekmek, lanetlemek, cezalandırmak, Mevla’nın adaleti, günah cezasının karşılığı - mükâfatlandırılmalar, dünyanın sonu - vesair, bu şeyler üzerinde tarifsiz bir zevkle dudaklarını büker şap diye şapırdatırlar. Belki bu sebepten dolayı, içlerinde besledikleri derin ve şuuraltı fikir rahatlığı, çoğunluk 'ötekilerin' cehenneme düşeceğinin kanıtına çoktan varmıştır; fakat, bu neticeden mutlaka kendi paçalarını sıyıracaklarını sanırlar. Sorarsanız 'bu firar, [bu kurtuluş] böyle onların lehine nasıl gerçekleşecektir?’ Bu sonuca kesin bir cevap veremezler. Gelgelelim, kendileri müstesna, hemen hemen tüm ötekilerin bu cezalandırmaya tabii tutulacağının avuntusundan haz duyarlar.
Bu kendi kendinden memnun olma duygusunun, yani gönül rahatlığının “inanç” olduğundan söz ederler; ve onlarda, bir nevi “günahtan kurtulmuş - bağışlanmış” kişilik kanaatini oluşturur.
Günaha karşı vaaz vererek, şeytan kendine böyle çok sayıda taraftar toplar. Nitekim, günahın şerrine indirgenen mücrim bunalımında, Mevla’nın “tatmin olduğuna” yandaşlarını ikna eder. Ondan sonra, salıverir onları - ki harcasınlar hayatlarını sonuna kadar, derin düşünce içinde, tabi öteki insanların ciddi günahkarlığı ve besbelli itham seviyesi üzerine.
Şeytanın ahlâk ilâhiyatı şu ilkeyle yola çıkar: “Zevk Günahtır.” Devamında, öteki taraftan yol işlemindedir ve bunun tamamen tersini telkin eder: “Her Günah [bütünen] Zevktir.”
Bundan sonra, zevkin nerdeyse önüne geçilemeyeceğinde ısrar eder ve bizim doğal olarak zevke düşkün olduğumuzu hatırlatır. Bu öneriden algıladığı hüküm ise, neticede tüm doğal temayüllerimizin, şer ve şerrin tabiyatımızın ta içeriğinde barındığı, zaten bizim yaradılışımızın şer nesnesinin ta kendisi olduğu fikrini önerir. Böylece, zevki kaçınılmaz saydığından dolayı, bizleri hiçbir kimsenin muhtemelen günah atlatamayacağı vargısına yöneltir.
Bundan sonra, insanın günahtan sıyrılıp kaçınmasını önleme tedbirlerini daha sağlam noktaya oturtmak uğraşısında, kaçınılmaz olan şeyin günah olamayacağını vurgular. Nitekim, mevzuya aykırıdır diye, günah kavramı da bütünen pencereden dışarıya atılır. Zevk haricinde başka bir şey kalmadığından dolayı ise, her şey insan yargısına bırakılır. Bu aykırı-kutsama sayesinde, doğal olarak iyi sayılan zevkler şer mertebelerine ulaşır; neticede günah dolu ve mutsuz olan bu insan hayatları fırlatılıp çöpe atılır.
Bazen görünüşte, şer ve şerrin cezalandırılmasını hiddetli bir tarzda vaaz edenlerin aklında - yaklaşık günahtan başka hiçbir şey bulunmaz; tam aksine, esasında öteki insanlara besledikleri nefret vardır. Dünyanın onları takdir etmediğini sanırlar, ve böylece hak almaya çalışırlar.
Şeytan, Mevla’nın iradesini vaaz etmekten korkmaz. Tabi, bunu kendi şartlarına uygun yolda vaaz edebildiği takdirde.
Dahası, tartışma şu şekilde devam eder: "Mevla’nın dilediği sizlerin doğru olanı yapmanızdır. Gerçi, ruhani iç cazibeniz, güzel sıcak bir şevk ile, size neyin doğru olduğunu bildirir. Dolayısıyla, ötekiler işlerinize karışıp, sizi bu iç rahatlık duygusunun kıvancını doğuran şeyden aykırı bir şeye sevk etmeğe çalışırsa, Kitabı Mukaddesin verdiği derslerden bahsedin; deyin ki, ’insana değil, Mevla’ya itaat edin, ve kendi iradenizin yönteminde yol alın, ve yapınız - size o güzel sıcak şevki veren şeyi.’"
Şeytanın ilâhiyatı gerçekte ilâhiyat değil [hokkabazlık] sihirdir. Esasında, bu ilâhiyatta inanç, "Kendini" merhamet olarak ifşa eden Mevla’nın kabulüne aykırıdır. Aksine, kişinin kendi keyfine göre hakikate bir nevi şiddet uygulayabileceği psikolojik ve şahsi bir “zorlamadır.” İnanç, faal fevkinde emellenen bir tür hâkimiyettir; özel, esrarengiz, devimsel irade gücünden kaynaklanır ve “engin kanaatlerden” üremiştir. Bu harikulade gayretin sayesinde, kişi bu kandırıcı gücü Mevla’nın ta "Kendisine" uygulayabilir, ve O’nu kendi iradesine doğru eğiltebilir. Bu şok edici, yeni, tabii kuvvete ait ruhsal inanç gücü vasıtasıyla (ki, herhangi bir şarlatan uygun bir ücret karşılığı bunu sizde geliştirebilir), Mevla’yı sizin kendi amaçlarınızın aracına döndürebilirsiniz. Böylece, bizler medeni deva hekimi olurken, Mevla bizim hizmetçimiz olur. Mevla kendi nezdinde dehşet verici olduğu halde, bizim büyücülüğümüze saygı duyar. Mevla terbiye edilmeğe razıdır. Bizim devimsel kabiliyetimizi takdir edecek ve yaptığımız her teşebbüsü başarı ile mükâfatlandıracaktır. Popüler olacağız çünkü biz “inanç” sahibiyiz. Zengin olacağız çünkü biz “inanç” sahibiyiz. Milli düşmanlarımızın hepsi gelecek - silahlarını ayaklarımızın önünde terk edecek, çünkü biz “inanç” sahibiyiz. Ticari başarımız dünya çapında ilerleyecek, her yerde herkesten para kazanabileceğiz, zira cazip bir hayat sürmekteyiz - "İnanç" sahibiyiz yahu!
Fakat bütünen bunda hemen hemen göze çarpmayan bir eytişim de (diyalektik) vardır.
'İnanç her şeyin hakkından gelir' denildiğini duyarız. Bu yüzden, “ruhani güç” oluşturmak için, gözlerimizi kapatıp biraz zorlanırız. İnanıyoruz. İnanıyoruz.
Fakat hiçbir şey olmaz.
Böyle devam ederiz ta ki bütün bu işten tiksinti duyana kadar. “Ruhani güç” oluşturma çabasından dolayı yorgun düşeriz. Gerçeği değiştirmeğe yaramayan bu “inançtan” bıkarız. Huzursuzlukları ve çelişkilerimizi gidermez, tersine bizi kesinsizlik pususuna yerleştirir. Tüm sorumlulukları omuzlarımızdan kaldırmaz. Demek ki sihiri hiç de fiilen tesirli değil. Mevla’nın bizimle, hatta bizim kendimizle, baştan aşağı hoşnut ve tatmin olduğuna kimseyi ikna edememiştir (Buna rağmen, doğrusu, bazı insanların inancı çoğu kez epey etkindir).
İnançtan ve dolayısıyla Mevla’dan bezdikten sonra, şimdi artık bizi hayal kırıklığından sonraki tepkide toparlayıp savaş gayesinde mutlu kılacak bir Kitlesel Totaliter Hareket ile, “ehemmiyetsiz ırklara” veya "düşman zümrelere," genel olarak, yani bizden değişik olan bir kişiye zulüm çektirmeğe hazırız.
Şeytan ahlâk ilâhiyatının bir başka özelliği ise, doğru ile yanlışın, sevap ile gühahın, şu ile bunun - vesair, aralarındaki bütün farkları iyice abartmaktır. Bu farklılıklar indirgenemez bölünmelerdir. Bundan böyle, hepimizin ufak tefek, az çok, hatalı olabileceğine, başkalarının yanlışlarını omuzlanarak bağışlanmayı ummaya, bunu onamaya, ve sabırlı bir anlayış aşkıyla birbirimize yardım ederek doğruluğu bulma yönünde içimizde hiçbir algı kalmaz. Tam tersine, şeytanın ilâhiyatında önemli olan şey mutlaka haklı olmak ve diğer herkesin tamamen yanlış olduğunu ispat etmektir. Bu görüş açısı, tam da insanlar arasında barış ve beraberlik sağlayacak bir tutum değildir. Çünkü, bu herkesin arzuladığı kendi hesaplarına göre mutlaka doğru ve haklı sayılmak veya böylece bir başkasına yüklenerek, aynı neticeyi alde etme amacındadır. Ve doğru olduklarını ispat etmek için yanlış saydıkları kişileri cezalandırıp bertaraf etme zorunluluğunu duyarlar. Yanlış sayılanlar ise, sırası gelince, [tekrar gelgit] doğru olduklarına inandıklarından dolayı...vesair.
Nihayet, beklendiği gibi, şeytanın ahlâk ilâhiyatı bütünen olağandışı bir miktarda şeytana önem verir. Tabi ki, sonunda şeytanın tüm bu sistemin ta ortasında yer aldığı görülür. Zira, o her şeyin arkasında, bizler hariç, diğer herkesi hareketlendirmekte, yani, bize misilleme yapmaktadır. Böylece, başarılı olma şansı epey yüksektir - çünkü, artık aşikâr, şeytanın gücü Mevla’nın gücüne eşit hale getirilmiş, hatta belki O’ndan bile daha üstündür sanısına erişmiştir ...
Tek kelimeyle, şeytanın ilâhiyatı bütünüyle ve açıkça şeytanın ilâh olduğudur.
- İngilizce (English) -
by Thomas Merton
The devil has a whole system of theology and philosophy, which will explain, to anyone who will listen, that created things are evil, that men are evil, that God created evil and that He directly wills that men should suffer evil. According to the devil, God rejoices in the suffering of men and, in fact, the whole universe is full of misery because God has willed and planned it that way.
Indeed, says this system of theology, God that Father took real pleasure in delivering His Son to His murderers, and God the Son came to earth because He wanted to be punished by the Father. Both of them together seek nothing more than to punish and persecute their faithful ones. As a matter of fact, in creating the world God had clearly in mind that man would inevitably sin and it was almost as if the world were created in order that man might sin, so that God would have an opportunity to manifest His justice.
So, according to the devil, the first thing created was really hell—as if everything else were, in some sense, for the sake of hell. Therefore the devotional life of those who are “faithful” to this kind of theology consists above all in an obsession with evil. As if there were not already enough evils in the world, they multiply prohibitions and make new rules, binding everything with thorns, so that man may not escape evil and punishment. For they would have him bleed from morning to night, though even with so much blood there is no remission of sin! The Cross, then, is no longer a sign of mercy (for mercy has no place in such a theology), it is the sign that Law and Justice have utterly triumphed, as if Christ had said: “I came not to destroy the Law but to be destroyed by it.” For this, according to the devil, is the only way in which the Law could really and truly be “fulfilled.” Not love but punishment is the fulfillment of the Law. The Law must devour everything, even God. Such is this theology of punishment, hatred and revenge. He who would live by such a dogma must rejoice in punishment. He may, indeed, successfully evade punishment himself by “playing ball” with the Law and the Lawgiver. But he must take good care that others do not avoid suffering. He must occupy his mind with their present and future punishment. The Law must triumph. There must be no mercy.
This is the chief mark of the theology of hell, for in hell there is everything but mercy. That is why God himself is absent from hell. Mercy is the manifestation of his presence.
The theology of the devil is for those who, for one reason or another, whether because they are perfect, or because they have come to an agreement with the Law, no longer need any mercy. With them (O grim joy!) God is “satisfied.” So too is the devil. It is quite an achievement, to please everybody!
The people who listen to this sort of thing, and absorb it, and enjoy it, develop a notion of the spiritual life which is a kind of hypnosis of evil. The concepts of sin, suffering, damnation, punishment, the justice of God, retribution, the end of the world and so on, are things over which they smack their lips with unspeakable pleasure. Perhaps this is because they derive a deep, subconscious comfort from the thought that many other people will fall into the hell which they themselves are going to escape. And how do they know they are going to escape it? They cannot give any definite reason except for the fact that they feel a certain sense of relief at the thought that all this punishment is prepared for practically everyone but themselves.
This feeling of complacency is what they refer to as “faith,” and it constitutes a kind of conviction that they are “saved.”
The devil makes many disciples by preaching against sin. He convinces them of the great evil of sin, induces a crisis of guilt by which “God is satisfied.” And after that he lets them spend the rest of their lives meditating on the intense sinfulness and evident reprobation of other men.
The moral theology of the devil starts out with the principle: “Pleasure is sin.” Then he goes to work it the other way: “All sin is pleasure.”
After that he points out that pleasure is practically unavoidable and that we have a natural tendency to do things that please us, from which he reasons that all our natural tendencies are evil and that our nature is evil in itself. And he leads us to the conclusion that no one can possibly avoid sin, since pleasure is inescapable.
After that, to make sure that no one will try to escape or avoid sin, he adds that what is unavoidable cannot be a sin. Then the whole concept of sin is thrown out the window as irrelevant, and people decide that there is nothing left except to live for pleasure, and in that way pleasures that are naturally good become evil by deordination and lives are thrown away in unhappiness and sin.
It sometimes happens that men who preach most vehemently about evil and the punishment of evil, so that they seem to have practically nothing else on their minds except sin, are really unconscious haters of other men. They think the world does not appreciate them, and this is their way of getting even.
The devil is not afraid to preach the will of God provided he can preach it in his own way.
The argument goes something like this: “God wills you to do what is right. But you have an interior attraction which tells you, by a nice warm glow of satisfaction, what is right. Therefore, if others try to interfere and make you do something that does not produce this comfortable sense of interior satisfaction, quote Scripture, tell them that you ought to obey God rather than men, and then go ahead and do your own will, do the thing that gives you that nice, warm glow.”
The theology of the devil is really not theology but magic. “Faith” in this theology is really not the acceptance of a God Who reveals Himself as mercy. It is a psychological, subjective “force” which applies a kind of violence to reality in order to change it according to one’s own whims. Faith is a kind of supereffective wishing: a mastery that comes from a special, mysteriously dynamic will power that is generated by “profound convictions.” By virtue of this wonderful energy one can exert a persuasive force even on God Himself and bend His will to one’s own will. By this astounding new dynamic soul force of faith (which any quack can develop in you for an appropriate remuneration) you can turn God into a means to your own ends. We become civilized medicine men, and God becomes our servant. Though He is terrible in His own right, He respects our sorcery, He allows Himself to be tamed by it. He will appreciate our dynamism, and will reward it with success in everything we attempt. We will become popular because we have “faith.” We will be rich because we have “faith.” All our national enemies will come and lay down their arms at our feet because we have “faith.” Business will boom all over the world, and we will be able to make money out of everything and everyone under the sun because of the charmed life we lead. We have faith.
But there is a subtle dialectic in all this, too.
We hear that faith does everything. So we close our eyes and strain a bit, to generate some “soul force.” We believe. We believe.
Nothing happens.
We close our eyes again, and generate some more soul force. The devil likes us to generate soul force. He helps us to generate plenty of it. We are just gushing with soul force.
But nothing happens.
So we go on with this until we become disgusted with the whole business. We get tired of “generating soul force.” We get tired of this “faith” that does not do anything to change reality. It does not take away our anxieties, our conflicts, it leaves us a prey to uncertainty. It does not lift all responsibilities off our shoulders. Its magic is not so effective after all. It does not thoroughly convince us that God is satisfied with us, or even that we are satisfied with ourselves (though in this, it is true, some people’s faith is quite effective).
Having become disgusted with faith, and therefore with God, we are now ready for the Totalitarian Mass Movement that will pick us up on the rebound and make us happy with war, with the persecution of “inferior races” or of enemy classes, or generally speaking, with actively punishing someone who is different from ourselves.
Another characteristic of the devil’s moral theology is the exaggeration of all distinctions between this and that, good and evil, right and wrong. These distinctions become irreducible divisions. No longer is there any sense that we might perhaps all be more or less at fault, and that we might be expected to take upon our own shoulders the wrongs of others by forgiveness, acceptance, patient understanding and love, and thus help one another to find the truth. On the contrary, in the devil’s theology, the important thing is to be absolutely right and to prove that everybody else is absolutely wrong. This does not exactly make for peace and unity among men, because it means that everyone wants to be absolutely right himself or to attach himself to another who is absolutely right. And in order to prove their rightness they have to punish and eliminate those who are wrong. Those who are wrong, in turn, convinced that they are right … etc.
Finally, as might be expected, the moral theology of the devil grants an altogether unusual amount of importance to … the devil. Indeed one soon comes to find out that he is the very center of the whole system. That he is behind everything. That he is moving everybody in the world except ourselves. That he is out to get even with us. And that there is every chance of his doing so because, it now appears, his power is equal to that of God, or even perhaps superior to it …
In one word, the theology of the devil is purely and simply that the devil is god.
* Bildiriler:
- Thomas Merton ( Tamıs Mörtın)
- Yukarıdaki makale, yazarın “Tefekkürün Yeni Tohumları” başlıklı eserinden alınan bir bölümdür.
Bak:
https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Merton
https://merton.org/
https://stmaryscathedral.ca/wp-content/uploads/2021/12/seeds-of-contemplation-by-Thomas-Merton-z-liborg.pdf
(Çeviren: Tacettin Fidan)
© 2014 - Tacettin Fidan
